Duchowość Miłosierdzia
Pan jest dobry dla wszystkich
i Jego miłosierdzie ogarnia wszystkie Jego dzieła (Ps. 145, 9).
Nieprzypadkowo w Polsce miały miejsce objawienia orędzia Bożego Miłosierdzia. Już pierwsze zdanie w języku polskim ukazuje nasze dobre serce. ,,Daj ać ja pobruczę, a ty poczywaj”. Pierwsze zdanie po polsku w historii oznacza „Pozwól, abym ja mełł, a ty odpocznij”. Widzenie potrzeby pomocy jest tą wyobraźnią miłosierdzia, do której nas wzywał św. Jan Paweł II. Mieli ją od zawsze Polacy wielkodusznie przebaczając swoim wrogom np. świadczy o tym list biskupów polskich do niemieckich z 18 listopada 1965r. w którym są zawarte słowa przebaczamy i prosimy o przebaczenie. Celem było pojednanie i współpraca w dziele odbudowywania państwa Polskiego i niemieckiego na fundamencie wiary po tragedii II wojny światowej.
Potrafimy w jednym momencie się skrzyknąć, spełnić czyjeś marzenia lub sfinansować drogą operację. Nawet często wykorzystywano naszą wielkoduszność. Jednak trzeba zawsze miłosierdzie względem bliźnich, odnosić do Bożego Miłosierdzia, ponieważ nie możemy go spłycić tylko do akcji charytatywnych. To dzięki miłości, jaką Bóg umieścił w naszych sercach mamy tę zdolność pomagania innym. Trzeba także, aby nasze dobre uczynki łączyć z czynami Chrystusa i pełnić je również z miłości do Niego.
Warto zaznaczyć, że same dobre czyny nie wystarczają. Bóg zbawia nas przez sakramenty. Bez łaski uświęcającej nasza pomoc jest niedoskonała i skażona grzechem. Święci dają nam przykład całkowitego poświęcenia dla innych z miłości do Chrystusa. Na przykład św. Jadwiga Śląska całowała miejsca, gdzie siedzieli ubodzy, których wcześniej karmiła. To Bóg rozwijał w niej miłość i miłosierdzie do skali nadprzyrodzonej – niepojętej. Natomiast miłosierdzie ludzkie zawsze będzie ograniczone. Lepiej w działaniu dążyć do tej miary jaką nam wytyczył sam Jezus Miłosierny.
Dziś występuje problem na szeroką skalę braku miłosierdzia względem własnej duszy. Ludzie rezygnują z życia duchowego na rzecz tzw. poprawności moralnej. W niej dokonują własnej oceny co jest dobre, a co złe. Odrzucają Kościół jako zepsuty. Sami natomiast żyją w grzechach śmiertelnych, których nie uznają za złe. Czyniąc dobro na zewnątrz, między innymi chcą zagłuszyć sumienie, w którym Bóg woła ich do nawrócenia, a nawet uwiarygadniać zło moralne pełnione w innych kwestiach. Pomagając innym mają lepszą ocenę samych siebie i to im wystarcza. Nie wiedzą i nie chcą zrozumieć, że ich życie osobiste jest pogmatwane i że wymaga uporządkowania. Pomaganie innym może ich skłonić do poukładania własnego życia względem Bożych przykazań, lecz w tym potrzebna jest łaska wiary. Ona daje głębię pełnionemu miłosierdziu a nawet sprawia, że jest ono Bożym miłosierdziem.
Istotą braku miłosierdzia względem własnej duszy jest samowystarczalność. Bóg nie jest takiej osobie potrzebny, gdyż nie ma ona wiary. Jej priorytety życiowe są ustalane spontaniczne, lub zapożyczone od innych, cele często materialistyczne. Tworzy ona swoje własne prawa. Jak stwierdza Pajsjusz Hagioryta, jest ona omamiona przez szatana[1]. Szczytem braku miłosierdzia względem duszy jest podążanie drogą grzechu śmiertelnego do potępienia. Przyczyną jest zagłuszenie głosu sumienia oraz pozwolenie na zamknięcie umysłu tylko na własne subiektywne oceny. Jest to dowodem pychy, która odrzuca autorytety i sama czyni się bogiem.
Dzisiejszy świat zamroczony grzechem woła o naszą reakcję na brak dobra. Im bardziej powiększa się destrukcja świata chrześcijańskiego jaki znaliśmy tym bardziej winniśmy dawać świadectwo dzieł Bożych zrodzonych z największego przymiotu Boga. Wojny, niesprawiedliwość, zakłamanie są odwrotnością Miłosierdzia. Przed nami są wielkie przestrzenie i dalekie horyzonty uczynków miłosierdzia względem duszy i ciała.
Uczynki miłosierdzia względem duszy:
1. Grzeszących upominać.
2. Nieumiejętnych pouczać.
3. Wątpiącym dobrze radzić.
4. Strapionych pocieszać.
5. Krzywdy cierpliwie znosić.
6. Urazy chętnie darować.
7. Modlić się za żywych i umarłych.
Uczynki miłosierdzia względem ciała
1. Głodnych nakarmić.
2. Spragnionych napoić.
3. Nagich przyodziać.
4. Podróżnych w dom przyjąć.
5. Więźniów pocieszać.
6. Chorych odwiedzać.
7. Umarłych pogrzebać.
Uważam, że dziś bardziej nam potrzeba miłosierdzia względem duszy naszych braci i sióstr. To jest o wiele trudniejsze, niż datek, lub pomoc fizyczna. To miłosierdzie względem duszy czynione w imię Boga i razem z Nim może uratować niejedną rodzinę. Nie trzeba okazji do jego świadczenia szukać daleko. To może być sytuacja, w której pomodlisz się za kogoś, przekażesz mądrą myśl, podniesiesz na duchu, powstrzymasz się od złych słów, przebaczysz. Bł. ks. Michał Sopoćko zachęcał, by do pełnienia uczynków miłosierdzia względem duszy i ciała zobowiązać się przyrzeczeniem, a nawet ślubami[2]. Pisał, że jest to istota Ewangelii. Ludzie czekają na ten przykład, on też stanie się znakiem nadziei i wzmocni ich wiarę, powoła innych do czynienia dobra. Ono może być pozytywnie zaraźliwe.
W uczynkach wobec duszy szczególnym przykładem jest święta Faustyna. Przez nią Bóg dał nam nabożeństwo do swego miłosierdzia. Są to środki ratowania dusz. Do nich należy Święto B. M. Obraz B. M., Godzina B. M., Koronka do B. M.. Praktykując te formy nabożeństwa modlitwę otrzymujemy wyjątkowe łaski, a szczególną ich cechą jest pokój i nadzieja. Św. Faustyna pozostawiła nam też piękną modlitwę o łaskę pełnienia uczynków miłosierdzia względem bliźnich.
Dopomóż mi do tego, o Panie, aby oczy moje były miłosierne, bym nigdy nie podejrzewała i nie sądziła według zewnętrznych pozorów, ale upatrywała to, co piękne w duszach bliźnich, i przychodziła im z pomocą.
Dopomóż mi, aby słuch mój był miłosierny, bym skłaniała się do potrzeb bliźnich, by uszy moje nie były obojętne na bóle i jęki bliźnich.
Dopomóż mi, Panie, aby język mój był miłosierny, bym nigdy nie mówiła ujemnie o bliźnich, ale dla każdego miała słowo pociechy i przebaczenia.
Dopomóż mi, Panie, aby ręce moje były miłosierne i pełne dobrych uczynków, bym tylko umiała czynić dobrze bliźniemu, na siebie przyjmować cięższe, mozolniejsze prace.
Dopomóż mi, aby nogi moje były miłosierne, bym zawsze śpieszyła z pomocą bliźnim, opanowując swoje własne znużenie i zmęczenie. Prawdziwe moje odpocznienie jest w usłużności bliźnim.
Dopomóż mi, Panie, aby serce moje było miłosierne, bym czuła ze wszystkimi cierpieniami bliźnich. Nikomu nie odmówię serca swego. Obcować będę szczerze nawet z tymi, o których wiem, że nadużywać będą dobroci mojej, a sama zamknę się w najmiłosierniejszym Sercu Jezusa. O własnych cierpieniach będę milczeć. Niech odpocznie miłosierdzie Twoje we mnie, o Panie mój.
Sam mi każesz się ćwiczyć w trzech stopniach miłosierdzia; pierwsze: uczynek miłosierny – jakiegokolwiek on będzie rodzaju; drugie: słowo miłosierne – jeżeli nie będę mogła czynem, to słowem; trzecim – jest modlitwa. Jeżeli nie będę mogła okazać czynem ani słowem miłosierdzia, to zawsze mogę modlitwą. Modlitwę rozciągam nawet tam, gdzie nie mogę dotrzeć fizycznie. O Jezu mój, przemień mnie w siebie, bo Ty wszystko możesz (Dz. 163).
W uczynkach miłosierdzia względem ciała, potrzeba mądrości, by nie pozwolić na sytuacje wykorzystywania nas materialnie. Należy pochylić się nad daną osobą i rozeznać, czy nie jest oszustem, z jakiego powodu prosi nas o pomoc. Teraz sytuacja z pomocą Ukraińcom to nam uświadamia. Niektórzy z nich wykorzystują różne dotacje, których nie potrzebują. A polska staruszka, która całe życie pracowała między innymi dla kraju, nie ma pieniędzy na leki i na opłacenie świadczeń. W tym wszystkim trzeba serca i rozumu.
Duchowość miłosierdzia wynika z odpowiedzi na doświadczenia miłosierdzia od Boga względem nas. Jest jego przekazywaniem dalej. Należy, też pamiętać o czasie, który ogranicza nasze możliwości czynienia miłosierdzia. Bo niewykorzystane sytuacje już nie wrócą. Zauważyła te dwie rzeczy Zofia Kossak Szczucka. O tym, co Bóg czyni dla nas, a co my dla Niego… Ta przepaść! Niby Go miłujemy… Śmieszna nędza: miłujemy… O wiele, wiele za mało! A czas ucieka. Uchodzi jak jeleń. Więc taka żałość każdej chwili zmarnowanej… Zmarnowanej w sensie dobijania się furty niebieskiej… Bo póki żyjem, możem płynąć i wzlatać, kołatać i mocować się, i miłosierdzie zjednywać. Tymczasem nic z tego – albo opieszale czynim…[3].
W duchowość miłosierdzia możemy wpisać wzajemną pomoc sąsiedzką, która dziś niestety osłabła. Występowała ona szczególnie w pracy na roli. Jak mówi się fortuna kołem się toczy. Dziś ja potrzebuje pomocy, a jutro może jej oczekiwać ktoś z moich znajomych. Dzięki umiejętnościom współpracy w wykonaniu trudnych zadań udawało nam się przetrwać w ciężkich chwilach. Mamy i dziś przykłady tej wzajemnej troski w przypadku odbudowania domu, który stracił dach lub został uszkodzony losowo w inny sposób. Tą wielkoduszną chęć pomocy innym dziś kontynuuje idea wolontariatu. To bardzo dobry przejaw troski o innych. Św. Jan Paweł II w encyklice o Bożym Miłosierdziu zauważył, że pomagając innym sami otrzymujemy pomoc od nich. Miłość miłosierna we wzajemnych stosunkach ludzi nigdy nie pozostaje aktem czy też procesem jednostronnym. Nawet w wypadkach, w których wszystko zdawałoby się wskazywać na to, że jedna strona tylko obdarowuje, daje — a druga tylko otrzymuje, bierze — (jak np. w wypadku lekarza, który leczy, nauczyciela, który uczy, rodziców, którzy utrzymują i wychowują swoje dzieci, ofiarodawcy, który świadczy potrzebującym), w istocie rzeczy zawsze również i ta pierwsza strona jest obdarowywana. A w każdym razie także i ten, który daje, może bez trudu odnaleźć siebie w pozycji tego, który otrzymuje, który zostaje obdarowany, który doznaje miłości miłosiernej, owszem, doznaje miłosierdzia[4]. Praktykowanie wolontariatu przynosi błogosławione owoce, również dla tych, którzy są w niego zaangażowani. Czasami jest on dla nich terapią, w której zapominają o sobie i swych problemach, przez co wyciszają się a Bóg daje im doświadczenie szczęścia w czynieniu dobra. Starając się rozumieć innych nabywają też zdolności do słuchania najbliższych, darząc ich większą wyrozumiałością. Pomagając innym uszlachetniają się sami. Miłosierdzie czynione w wolontariatach jest szansą wyzwolenia człowieka z getta własnego egoizmu i tylko własnych spraw do załatwienia. Miłosierdzie, można czynić niezależnie od wolontariatu. Pozostaje iskrą inspiracji dla ludzi, we wszystkich czasach.
Duchowość miłosierdzia ściśle się łączy z nadzieją jaką powinniśmy pokładać w Bogu. Dzięki niej czerpiemy życie z Serca Jezusa dla siebie, bliskich i Ojczyny oraz świata. Stajemy się Piotrami naszych czasów, czyli opoką dla innych. Przenigdy, żadne stworzenie nie może stać się źródłem naszej ufności, a nawet pocieszeniem. Powodem jest fakt, że wszystko co nie jest Bogiem, jest kruche, nietrwałe i też podatne na grzech, krótko mówiąc, zawodne. Natomiast nadzieja pokładana w Bogu staje się miłosierdziem wobec samego siebie oraz innych. Miłosierdziem wobec nas, bo dzięki tej postawie unikniemy wielu rozczarowań i bólu. Miłosierdziem wobec innych, gdyż nie będziemy mieli do nich zbyt wielkich oczekiwań oraz pretensji. Nasze Matki wielokrotnie dały przykład tej heroicznej nadziei i jednocześnie miłosierdzia w sytuacjach, kiedy z powodu wojny lub nałogów brakowało im wsparcia ze strony mężów i ojców ich dzieci.
Nadziei brakuje tylko tym, którzy złożyli ją w stworzeniu. Zapętlili się gubiąc hierarchie wartości. Koniec pomylili z początkiem.
W duchowości Miłosierdzia w naszym narodzie nie można pominąć Maryi Matki Miłosierdzia. Jest Ona nauczycielką i mistrzynią praktykowania tej cnoty. Sama jest też przecież Bramą Bożego Miłosierdzia. Przez Jej Serce przyszedł do ludzi i świata Jezus Chrystus – Król Miłosierdzia. Boże Miłosierdzie w Synu Jednorodzonym Ojca niebieskiego mogło się objawić i urzeczywistnić dzięki Niej. Ma ona swój wyjątkowy udział w obdarowywaniu łaską swego Syna. Każde Jej sanktuarium jest tego dowodem. Można stwierdzić, że Jezus Chrystus szczególnie udziela swego miłosierdzia za Jej wstawiennictwem. Są to wyjątkowe dary, które nas zdumiewają. Niech Matka Boża również ma swoje uczestnictwo w naszych dziełach miłosierdzia. Niech one dokonują się z Nią, przez Nią i dla Niej. Maryjo bądź bramą i sercem dobra, które czynimy.
Ważne jest by nie zwątpić w Boże miłosierdzie. Dziś ludzie względem niego, przyjmują złe postawy. Ten największy przymiot Boga jest obrażany przez zuchwałość w której człowiek lekceważy grzechy. Istnieje też postawa przeciwstawna – rozpacz, kiedy człowiek odkrywa, że prawda o własnej grzeszności go przerasta. Może byś też ona skutkiem oddzielenia się od Boga, przez obrażenie się na Niego, lub też buntem, że nie spełnia naszych oczekiwań.
Właściwą postawą względem Bożego miłosierdzia jest żal za grzechy. Zamiast Boga winić za swe porażki powinniśmy się przed nim ukorzyć, zapłakać oraz błagać o miłosierdzie. To wynika z pokory, której ludziom współczesnym szczególnie brak. Nie poprawiamy się z naszych grzechów bo za mało żałujemy za nie i nie podejmujemy pokuty, by wynagrodzić za zło jakiego się dopuściliśmy. Poza tym, nie stosujemy unikania okazji do grzechów, czujności i innych środków zaradczych.
Nade wszystko Boże miłosierdzie mamy wielbić przez ufność względem Niego. To ono jest mocą dzięki której Bóg nas wskrzesza!!! Uwierzmy i przekazujmy innym to orędzie nadziei. Zanurzajmy się w źródle łask Bożego miłosierdzia: sakramencie Pokuty i Eucharystii. Jezus powiedział do grzeszników czyli do nas. Choćby dusza była jak trup rozkładająca się i choćby po ludzku nie było wskrzeszenia, i wszystko już stracone – nie tak jest po Bożemu, cud miłosierdzia Bożego wskrzesza tę duszę w całej pełni. O biedni, którzy nie korzystają z tego cudu miłosierdzia Bożego; na darmo będziecie wołać, ale już będzie za późno” (Dz 1448). Możemy zdążyć z tym cudem miłosierdzia Bożego biegnąc z nadzieją i głosząc, że jest wyjście z naszych słabości. Krzyczmy, że grzech nie jest ostatecznością, lecz przebaczenie dane w Bożym miłosierdziu oraz nowe życie w Chrystusie! Jeśli nie podejmiemy się tego apostolatu modlitwy i głoszenia najpiękniejszych prawd naszej wiary, Bóg pociągnie nas do odpowiedzialności.
Pamiętajmy, że tylko Boże Miłosierdzie może uratować nas przed samozagładą. Ono nas natchnie i da nam światło jak siebie nawzajem wspierać w czasach mroku, które się zbliżają. Od niego pocznie się nowa cywilizacja, która poświęceniem, dobrem, miłosierdziem, oczyści splugawioną duszę świata i człowieka.
Fragment książki Duchowość Narodu Polskiego
Autor ks. Dr Michał Dłutowski
[1] Por., Pajsjusz Hagioryta, Słowa wybrane fragmenty, Hajnówka 2016, s. 124.
[2] M. Sopoćko, Dar Miłosierdzia – Listy z Czarnego Boru, Częstochowa 2008, s. 17.
[3] Zofia Kossak-Szczucka, Suknia Dejaniry.
[4] Jan Paweł II, Dives in Misericordia, nr. 14